 |
|||||
|
|
|||||
|
|
ABD’DE HALKA AÇIK ANONİM
ORTAKLIKLAR İLE İLGİLİ EYALET DÜZENLEMELERİ GİRİŞ
Anonim ortaklıklar klasik manada, tüzel kişiliğe haiz
kuruluşlar olarak tarif edilir. Anonim ortaklıklar, kendisini oluşturan kişilerden
ayrı ve bağımsız bir kişiliğe sahiptirler. Tüzel kişilik(fictitious
or artificial person)[1] olarak adlandırılan bu kişilik altında,
anonim ortaklık alım-satım gibi her türlü sözleşmeyi yapabilir, vergilerini ödeyebilir,
davalı ve davacı olabilir. Anonim ortaklıklar değişik açılardan sınıflandırılabilir.
Konumuz açısından anonim ortaklıklar, kapalı(closed
corporation) ve halka açık anonim ortaklık(publicly held corporation) şeklinde bir ayrıma tabi tutulabilir[2].
Halka açık anonim ortaklıklarda paylar, geniş sayıda kimseler tarafından
toplanmıştır. Bir başka deyişle, halka açık anonim ortaklıklarda çok sayıda
pay sahibi bulunmaktadır. Buna karşılık kapalı anonim ortaklıklarda ise çok
az sayıda pay sahibi bulunmaktadır. 1
Halka açık anonim ortaklıkları, kapalı tip anonim
ortaklıklardan ayırıcı bir başka ölçüt
bulunmamaktadır. “The Minnesota Business Corporations Act”(Minnesota Ticari Anonim Ortaklıklar Düzenlemesi)[3]
sınırlı veya belirli bir amaç için kurulan ve pay sahibi sayısı 35 yada daha
az olan anonim ortaklıkları, kapalı anonim ortaklık(closely
held corporation) olarak
tanımlamıştır[4]. “The
Minnesota’s Workers’
Compensation Act”(Minnesota
İşçi Ücret Düzenlemesi) ise, 10 kişiden fazla pay sahibi olmayan anonim
ortaklığı kapalı anonim ortaklık olarak tanımlamıştır[5].
Bu konuya ilişkin federal düzenlemeler ise, halka açık anonim ortaklıkları,
aktiflerinin toplamı 5 milyon Ş aşan, 500 den daha fazla pay sahibi bulunan
ortaklıklar olarak tarif etmiştir[6].
Halka açık anonim ortaklıklar, “Securities
Exchange Comission”(SEC)[7]
adı verilen komisyonun düzenlemelerine de konu olur. Bir başka deyişle, halka
açık anonim ortaklıklar, komisyona(SEC) periyodik olarak, üç aylık dönemler
halinde finansal bilgiler vermeleri gerekir[8]. 2
Bu çalışmada ABD’ de halka açık anonim ortaklıkların
nasıl kurulduğunu, faaliyetlerini, diğer ticari organizasyonlara nazaran
avantaj ve dezavantajlarını konularını farklı eyalet uygulamalarını da göz önünde
bulundurarak açıklamaya çalışacağız. Konuda geçen anonim ortaklık ifadesinden
kastedilen halka açık anonim ortaklılardır. 4 I. Halka Açık Anonim Ortaklıkların Kuruluşu
Halka açık anonim ortaklık, eyalet düzenlemeleri içerisinde
yer alan, anonim ortaklıkların kuruluş kanunlarına uygun olarak kurulabilir[9].
Eyalet düzenlemelerine göre, anonim ortaklıklar kurucular(incorporators)[10]
tarafından organize edilirler. Pay sahipleri(shareholders)[11]
anonim ortaklığın gerçek sahipleridirler. Pay sahiplerinin seçmesi sonucu iş
başına gelen yönetim kurulu üyeleri(board of directors)[12],
anonim ortaklığın yönetim ve kontrolünden sorumludur. Yönetim kurulu tarafından
seçilen memurlar(officers) anonim ortaklığın günlük
rutin işlerini takiple yetkili kimselerdir. 5 1. Anonim Ortaklığın Avantajları
Anonim ortaklığın, diğer ticari ortaklıklara(partnership) ve ticari organizasyonlara(sole proprietorship[13]
gibi) nazaran değişik ticari avantajları bulunmaktadır. Bunlar; 6 A. Uzun Ömürlülük(Survivability)
Anonim ortaklığın diğer ticari organizasyonlara göre
avantajlarından biri, onun tüzel kişiliğe sahip olmasından kaynaklanmaktadır.
Pay sahipleri anonim ortaklığın gerçek sahibi olmalarına rağmen, ortaklığın ömrü,
pay sahiplerinin ömürleriyle sınırlı değildir. Payın bir başkasına
devredilmesi, yönetim kurulu üyelerinden yada pay sahiplerinden birinin ölümü
halinde, anonim ortaklık yaşamaya ve ticari faaliyetlerini sürdürmeye devam
eder. Anonim ortaklık sadece fesih halinde sona erer. Anonim ortaklığın bu özelliği,
uzun dönem hedeflerinin gerçekleştirilmesini ve daha uzun vadeli fonların
teminini sağlar. Anonim ortaklığın “survivability”
özelliği, hem yeni paylar ihraç ederek yeni yatırımcıları bünyesine katmayı,
hem de ortaklığın şeklini ve yapısını değiştirmeden, ilave yatırımları bünyesine
katarak büyümesine ve gelişmesine imkan tanır[14]. 7 B. Pay Sahiplerinin Borç ve Sorumluktan Muafiyeti(Shareholder Insulation from Debt and
Liability)
Anonim ortaklık ticari faaliyetlerinden dolayı sınırsız
borç ve yükümlülüklere sahiptir. Bu tür borç ve sorumluktan dolayı anonim
ortaklığın pay sahiplerine gidilemez. Anonim ortaklık borçlarını ödemede acze
düşmüş olsa bile, pay sahiplerinin kişisel sorumluluğu yoluna gidilemez. Bu
husus pay sahiplerinin sınırlı sorumluluğu (limited
liability)[15]
olarak ifade edilir. Pay sahipleri için öngörülen sınırlı sorumluluk ilkesi,
yatırımcıların riskten uzak, güvenli bir şekilde, anonim ortaklığa katılmalarını
sağlar[16]. 8
Anonim ortaklığın kuruluş aşamasında, kurucular için öngörülen
sınırsız sorumluluk(unlimited liability)[17]
ilkesi, sermaye olarak toplanan fonların korunmasını temin etmek, kurucuların
bu hususa ilişkin olarak azami gayret göstermelerini sağlamak için düzenlenmiştir[18]. 9
Finansal kuruluşlar anonim ortaklığa kredi
vermek için, ortaklığın kaynaklarını yeterli görmeyip, pay sahiplerinden bir
yada birkaçında kişisel teminat isteyebilirler. Bu ve benzer bazı hususlarda
mahkemeler, anonim ortaklığın kişiliğini bir tarafa bırakarak, pay
sahiplerinin sorumluluğu yoluna gidebilirler. Bu durum “piercing the corporate veil”[19]
olarak ifade edilmektedir[20]. Minnesota eyalet mahkemeleri, pay
sahiplerinin şahsi sorumluluğunu gerektiren “piercing
the corporate veil” hallerine çok istisnai durumlarda karar
vermektedirler. Minnesota eyalet mahkemeleri, “piercing
the corporate veil” durumuna karar vermede iki durumu göz önünde bulundurmaktadır[21].
Birinci durumda; 10
- Pay sahiplerinin anonim ortaklıkla olan ilişkisi, 11
- Anonim ortaklığın elinde yetersiz sermayenin
bulunup bulunmadığını, 12
- Anonim ortaklığın rutin olarak genel kurul ve yönetim
kurulu toplantılarını yapıp yapmadığını, gerekli olan seçim prosedürünü işletip
işletmediğini, 13
- Temettülerin ödenip, ödenmediğini, 14
- Yapmış olduğu işlem sırasında, borçlarını ödeyememe(nonsolvency)[22]
durumunda olup olmadığını, 15
- Ortaklığın güçlü bir grup yada kişinin kontrolünde
olup olmadığını, 16
- Anonim ortaklığın kayıtlarının düzgün tutulup
tutulmadığını, 17
- Şahsi menfaat ve ilişkiler için, muvazaalı işlem(facada)[23] olarak anonim ortaklığın kullanılıp
kullanılmadığını, araştırır. İkinci olarak, davacının anonim ortaklıkla olan
ilişkilerini göz önünde bulundurur ve “piercing
the corporate veil” olarak karar verildiğinde, temel haksızlığı(fundemental unfair) ve
adaletsizliği(injustice) önlemede ne derece etkili
olacağını araştırır. 18
Texas eyalet mahkemeleri ise, “piercing the corporate veil” olarak
pay sahiplerinin sorumluluğuna karar vermede iki hususu göz önünde
bulundurmaktadır[24]. Bunlardan birincisi, anonim ortaklık
ile, yöneticiler(directors) ve memurlar(officers) arasında mülkiyet ve menfaat ilişkisini göz önünde
bulundurur. İkinci olarak, “piercing the corporate veil” durumunun, adaletsizliğe yada haksızlığı önlemede
gerekli olup olmadığını göz önünde bulundurur. 19 C. Merkezi Yönetim(Centralized
Management)
Anonim ortaklıkta yönetim merkezileşmiş durumdadır(centralized management). Pay
sahipleri ortaklık yönetimine dolaylı olarak katılırlar. Yani genel kurul
toplantılarında kendilerinin seçtikleri, yöneticilerle ortaklığı yönetirler[25].
Genel ortaklıklarda(partnership) ise, ortakların
her biri(a partner) yönetime doğrudan katılma hakkına sahiptir. 20 D. Payların Devri(Transferability
of Interest)
Anonim ortaklığın payları aksi sözleşmede kararlaştırılmadıkça,
serbestçe devredilebilir[26]. Buna karşılık genel ortaklığın(partnership) payları(interest)
diğer ortakların muvafakatı olmaksızın
devredilemez. Anonim ortaklığın paylarının değeri yapmış olduğu ticari
faaliyetlerle birlikte artacağından, yatırımcılar bunları istediklerinde alıp,
satabileceklerdir. 21 2. Anonim Ortaklığın Dezavantajları(Disadvantages of Corporation)
Anonim ortaklıkların yukarıda izah edilen avantajlarının
yanı sıra bir takım dezavantajları da bulunmaktadır. 22 A. Çifte Vergilendirme(Double
Taxation)
Anonim ortaklıkların en önemli dezavantajlarının başında,
çifte vergilendirmeye konu olmaları gelir[27].
Halka açık anonim ortaklıklar vergi beyanına(tax return)[28] tabidirler[29].
Vergilerini pay sahiplerine temettü dağıtımı(dividend)
yapmadan önce gerçekleştirirler. Pay sahipleri temettü dağıtımı sonucu elde
ettikleri geliri, kişisel vergi beyannamelerinde gösterirler[30].
Genel ortaklıklarda(partnership), kar dağıtımı yapılmadan
önce, ortaklık vergi ödemesi yapmadığı için, sadece bir kez vergi alınır[31].
Ortaklar sadece, onların sahip oldukları paya düşen kazanç üzerinden vergi öderler[32]. 23 B. Maliyet(Cost)
Diğer ticari organizasyonlarla karşılaştırıldığında,
anonim ortaklığın daha karışık bir yapıya sahip olduğu görülecektir. Anonim
ortaklık ticari faaliyetlerini yürütürken, özellikle muhasebe(accounts) ve avukat(lawyer)
hizmetlerinden istifade eder[33]. Bu hizmetlere karşılık, ilgililere
bir bedel ödemek durumunda kalır. Buna ilave olarak, anonim ortaklık kuruluş
işlemlerini yürütürken, diğer ticari organizasyonlara nispeten daha çok ücret
öder. Ayrıca halka açık anonim ortaklık, kısa adı SEC olan komisyon düzenlemelerine
konu olacağından, menkul kıymet düzenlemelerinin gerektirdiği masrafları da
karşılamak zorundadır[34]. 24 C. Esnek Olmayış(Inflexibility)
Anonim ortaklık diğer ticari organizasyonlara
nispeten daha az esnektir. Anonim ortaklık mahkemelerce, “piercing the corporate veil” durumuna
düşmemek için, kanuni olarak yapması gereken toplantı ve seçimleri yürütmek
durumundadır[35]. Diğer ticari organizasyonlar için
bu tür kanuni zorunluluklar bulunmamaktadır. Dolayısıyla anonim ortaklıklar
diğer ticari organizasyonlara göre karar almada ve uygulamada daha az
esneklik göstermektedir. 25 3. Eyalet Kuruluş Düzenlemeleri(State
of Incorporation)
Anonim ortaklıklar faaliyette bulunacakları eyalet düzenlenmelerine
göre kurulabilecekleri gibi, faaliyet alanı dışında istedikleri diğer bir
eyalette de kurulabilirler[36]. Örneğin ABD anonim ortaklıkların üçte
birine yakını Delaware eyaletinde kurulmuştur[37].
Ancak bunların çoğu Delaware eyaleti dışında faaliyet göstermektedir.
Delaware eyaletinin tercih edilmesinin sebebi, anonim ortaklık düzenlemelerinin
daha uygun olması, diğer eyalet düzenlemelerine göre daha çok avantajlara
sahip olması, mahkeme kararlarının daha esnek olması gibi hususlardır[38].
26 A. Minnesota Eyalet Düzenlemeleri
Minnesota eyaleti bir anonim ortaklığın kendi sınırları
içerisinde ne şekilde kurulabileceğini yada faaliyetlerini yürütebileceğini, “the Minnesota Business Corporation Act(MBCA) adı
verilen düzenlemede ifade etmiştir. En az 18 yaşında olan gerçek kişiler, “
articles of incorporation”[39]
adı verilen kuruluş belgesini doldurarak, “the
Minnesota Secretary of State
Office”[40] adı verilen yönetsel kuruluşa teslim
ederek, anonim ortaklığı kurabilirler. 27 a. Ortaklık Sözleşmesi(Articles
of Incorporation) Kısa adı “the MBCA”
adı verilen düzenleme, anonim ortaklıklarca çok basit ve kısa bilgileri içeren
ortaklık sözleşmesi(articles of incorporation)
yapmalarına müsaade etmektedir. Buna göre, ortaklık sözleşmesinde; anonim
ortaklığın unvanı(the name of the
corporation), anonim ortaklığın ticari merkezi ve
yetkili ticari mümessilin kimliği, anonim ortaklığın çıkarmağa yetkili olduğu
toplam pay sayısı, kurucuların her birinin adı ve soyadı bulunması
gereklidir. 28 b. Kanuni Düzenleme Kısa adı “the MBCA”
adı verilen düzenlemenin, anonim ortaklıklar için basit bir ortaklık sözleşmesi
öngörmesinin sebebi, düzenlemenin kendisinin detaylı hükümler içermesidir.
Ortaklık sözleşmesinde(articles of incorporation) aksi taraflarca kararlaştırılmamışsa, “the MBCA” hükümleri anonim ortaklığa uygulanacaktır[41].
Bu hükümlerin başında, yönetim kurulunun iç tüzük(bylaws)[42]
hükümlerini kabul, ret yada değiştirme yetkisine sahip olması, yöneticilerin çoğunluğunun
olumlu oylarıyla karar alabilmeleri, çıkarılacak payların eşit haklara ve
imtiyazlara sahip olması, ihraç edilecek paylarda pay sahiplerinin rüçhan hakkına(preemptive)
sahip olması gibi hükümler gelir. 29 B. Kalifornia Eyalet
Düzenlemeleri
Kalifornia eyalet anonim ortaklıklar düzenlemesi
“the California General Corporation
Law(GCL)” olarak adlandırılmaktadır. Kalifornia eyaletinde kurulacak anonim ortaklıklar, bu düzenlemeye
tabi olacaklardır. Kalifornia eyaletinde, anonim ortaklık
kurmak isteyen, gerçek kişiler, ortaklıklar(partnership),
birlikler(association), yada anonim ortaklıklar(corporation) ortaklık sözleşmesini(articles
of incorporation) doldurarak, “the Office of the California Secretary of State” adı
verilen yönetsel kuruluşa teslim ederler[43]. 30 a. Ortaklık Sözleşmesi(Articles
of Incorporation) Kısa adı “the GCL”
olan düzenlemeye göre, çok kısa ve basit bilgileri içeren ortaklık sözleşmesi(articles of incorporation) ile
anonim ortaklığın kurulabilmesi mümkündür. Buna göre, anonim ortaklığın sözleşmesinde;
anonim ortaklığın unvanı, anonim ortaklığın amacının belirtilmesi, ortaklığın
ticari merkezi ve işlemleri yürütme yetkisi olan ticari mümessilin kimliği,
anonim ortaklığın çıkarmaya yetkili olduğu payların sayısı ve türleri, asgari
bulunması gerekli bilgilerdir[44]. 31 b. Kanuni Düzenleme Kalifornia eyaletinde, kurulacak anonim
ortaklığın sözleşmesinde bu kadar basit ve kısa bilgiler bulunmasının sebebi,
kısa adı “the GCL” olan kapsamlı düzenlemedir.
Taraflarca aksi kararlaştırılmış olmadıkça, anonim ortaklığa bu kapsamlı hükümler
uygulanabilecektir. Bu hükümler Minnesota anonim ortaklık düzenlemelerine
benzer. Özellikle yönetim kurulunun içtüzük hükümleri konusunda yetkileri,
payların imtiyaz haklarına ilişkin ve yeni pay alma hakkına ilişkin düzenlemeler
sayılabilir[45]. 32 4. Unvan Kayıt(Name Registration)
Eyalet kanunları anonim ortaklığın ticari faaliyet ve
işlemlerini bir unvan altında yürütmesi ve bu unvanın kayıt altına alınması
hususunu düzenlemiştir. Minnesota eyaletinde faaliyette bulunacak anonim
ortaklıklar seçmiş oldukları bu ticaret unvanını, “the
Minnesota Secretary of State”
adı verilen yönetsel kuruluşa tescil ettireceklerdir. Bu yönetsel kuruluşa, “Certificate of Assumed Name”[46]
adı verilen form doldurarak, bu işlemler gerçekleştirilir[47].
Yönetsel kuruluşa gelen bu form, kayıt altında bulunan diğer anonim ortaklıklar
ve ortaklıklar(partnerships) için kullanılan
unvanlarla benzer olup olmadığı göz önünde bulundurulur. Buna göre yönetsel
kuruluş, talebi kabul yada ret eder. Anonim ortaklığın ticaret merkezinin
bulunduğu yerde yayınlanan bir gazetede, bu unvanın kayıt altına alındığı
keyfiyeti ilan edilir. Bu şekilde kayıt altına alınan unvan(the corporation’s name),
on yıllık süre ile kanuni koruma altındadır. Bu süre geçtikten
sonra, talep tekrar yenilenir[48]. 33 5. Vergi Kimlik Numarası(Tax
İdentification Number)
Eyalet düzenlemelerine göre, anonim ortaklıklar
federal ve eyalet vergi kimlik numarasını(tax identification number) almak
zorundadırlar[49]. Anonim ortaklığın çalışanları ise, “the Minnesota Department of Jobs and Training
for an Unemployment Compansation Insurance Number” adı verilen vergi numaralandırılması ile,
vergiye konu olur. Ticari faaliyette satılan ve hizmetler de vergiye konu
olur. Bu husus için eyalet içinde faaliyet gösteren “Department of Revenue”[50]
adı verilen vergi dairesi gerekli işlemleri yürütür. Anonim ortaklıktan
federal ve eyalet düzenlemeleri gereği istenecek vergiler, ortaklıklarca bu
vergi numaraları ile ödenecektir. 34 II. Anonim Ortaklık Türleri(Forms
of Corporations)
Anonim ortaklıklar değişik şekillerde oluşturulabilir.
35 I. Subchapter C Corporation
Halka açık anonim ortaklıkların büyük çoğunluğu “Subchapter C Corporation”
olarak organize edilir[51]. “The
Internal Revenue Code”[52]
adı verilen federal vergi kanunu tarafından düzenlenmiş bir anonim ortaklıklar
modelidir. Federal gelir kanunu genel olarak, anonim ortaklıkların vergiye
konu olmaları bakımından bu şekilde bir ayrıma gitmiştir. Ticari alanda
faaliyet gösteren anonim ortaklıklar, “Subchapter
C Corporation” olarak ifade edilir ve bunlar
federal vergi düzenlemelerine konu olur[53].
“C corporation” olarak organize edilen
ortaklık türü, genel ortaklık(partnership) ve aşağıda
anlatılacak “S corporation” lara benzemezler. Bunlar daha ziyade vergi ödeyen(taxing paying) teşebbüslerdir.
Bunlar çifte vergiye(double tax)
konu olurlar[54]. 36 2. Subchapter S Corporation
“Subchapter S Corporation” adı verilen anonim ortaklık türü de, “the Internal Revenue Code” adı verilen
federal vergi kanunu tarafından düzenlenmiştir. “Subchapter
S” şeklinde kurulmuş olan bir anonim ortaklık borçlarından dolayı pay
sahiplerine sınırlı sorumluluk altında koruma sağlar, ancak vergi düzenlemeleri
açısından pay sahiplerinin sorumluluğu, genel ortaklık(partnership)
da ortakların sorumluluğu gibidir[55].
Bu tür anonim ortaklık modelinde, pay sahiplerinin elde ettiği kazançlar,
onların ferdi gelir vergi beyanlarında(ındividual income tax return)
yer alır[56]. Bunlar ortaklık olarak federal
vergiye konu olmazlar[57]. Texas
eyaletinde gelir vergisi(income tax)
olmadığı için, “S Corporation” gelir
vergisi şekli olarak, “franchise tax”(imtiyaz vergisi) adı verilen vergiye konu
olur. 37
Federal vergi kanunları(federal tax
laws) altında “subchapter
S corporation” olarak işlem görebilmek için
anonim ortaklığın[58]; 38
·
yerli bir anonim ortaklık olmalı yabancı anonim ortaklıklar
olamaz, ·
bağlı anonim ortaklıklar grubu içinde olmamalı, ·
35 yada daha fazla pay sahibi olmalı, ·
pay sahipleri ferdi olarak bu paylara sahip olmalı, yani
anonim ortaklık yada genel ortaklık gibi kişilikler olmamalı, ·
sadece bir sınıf paya sahip olunmalı, ·
ikamet etmeyen yabancı kimseler pay sahibi olmamalı, 39
Bu tür bir anonim ortaklık kurabilmek için, kuruluş işlemleri
tamamladıktan sonra, pay sahiplerinin tamamı “subchapter
S” işlemine rıza göstermeleri gerekir. Bundan sonra “the Internal Revenue Service” adı verilen yönetsel kuruluşa başvurup,
gerekli evrakların doldurulması gerekir.[59] 40 III. Yöneticilerin Sadakat Borcu(Director’s
Fiduciary Responsibilities)
Anonim ortaklıkta yönetim kurulu üyeleri, ortaklığın
yönetim ve kontrolünden sorumludurlar. Kanuni düzenlemeler, yöneticilerin
faaliyetlerini yürütürken ortaklığın menfaatlerine sadakat açısından yüksek
standartlarda yükümlülükler öngörmüştür. Bu yükümlülüklere “director’s fiduciary responsibilities”[60](yöneticilerin
sadakat yükümlülüğü) adı verilmektedir. Anonim ortaklığın yöneticileri
sadakat borçlarını iyi niyet(in good faith) kuralları çerçevesinde ifa etmekle yükümlüdürler.
Bu çerçevede ifa edilen sadakat borcundan dolayı, yöneticilerin yapmış
oldukları, işlemlerden dolayı sorumlulukları söz konusu değildir[61]. 41 IV. Merger(Birleşme) and Acquisitions(Elde Etme)
Anonim ortaklığın büyümesi iki yolla mümkün olabilir.
Anonim ortaklık ya yeni müşteri ve çalışanları
ilave ederek büyümesini sağlayabilir, yada diğer bir ticari organizasyonla
birleşerek büyüyebilir. Anonim ortaklığın diğer bir ticari organizasyonla büyümesi
ya birleşme(merger) yada
elde etme(acquisition) şeklinde olabilir. 42 1. Önemi
Birleşme(merger) yada elde
etme(acquiring) yolu ile anonim ortaklığın büyümesinin
sağlanmasının, önemli kazanç ve faydaları bulunmaktadır. Birleşme yada elde
etme yolu ile başta tek elden yönetim imkanı yanı sıra, reklam ve benzeri
masrafları azaltma imkanı da söz konusu olacaktır. Ayrıca kredi imkanlarından
da, daha fazla istifade edebilecektir. “The Internal Revenue Code” adı verilen düzenleme, ticari hayatta
sorunları olan bir teşebbüsü bünyesine katan(acquire),
mali bünyesi sağlıklı bir anonim ortaklık için bazı teşvik edici düzenlemeler
öngörmüştür. Özellikle bu tür bit teşebbüsü bünyesine katan bir anonim ortaklığa,
bir takım vergi avantajları tanımış bulunmaktadır[62].
Anonim ortaklık diğer teşebbüslerle birleşme yolu ile, ihtiyaç duyduğu
kalifiye elemanı(personal consideration)
da elde ede. Böylelikle diğer teşebbüslere nazaran daha fazla rekabet etme şansını
elde eder. 43 2. Usulleri
Ticari bir teşebbüsün anonim ortaklıkça elde
edilmesi(acquiring) yada birleşmesi(mergering) genellikle üç yol ile mümkün olabilmektedir.
Bu üç tür yolla, gerek vergi düzenlemelerine, gerekse antitrust
düzenlemelerine en uygun yol elde edilmektedir. 44 A. Aktiflerin Elde Edilmesi(Asset
Acquisition)
Aktiflerin elde edilmesi yolu ile bir alıcı, elde
edilmek istenen anonim ortaklığın aktiflerinin(assets)
tamamını yada bir kısmını satın alabilecektir. Teşebbüsün satın alınacak
aktifleri arasında yer alan mal(property) ve
paylar(securities) başta gelir. Eğer satın alınacak
teşebbüs anonim ortaklık şeklinde bir organizasyon ise, bu ortaklığın varlığı
feshe kadar devam edecek fesihle birlikte ortaklığın varlığı da sona
erecektir. Eğer anonim ortaklığın tamamı değil de sadece bir kısmı satın alınmışsa,
satın alınan kısım çoğunluğa tekabül ediyorsa, azınlık pay sahiplerinin(minority shareholders)
genellikle bir itiraz hakkı söz konusu olmayacaktır[63].
Ancak bu şekilde anonim ortaklığın diğer bir teşebbüsle birleşmesi, diğer
yollara nazaran daha masraflı olabilir. Özellikle de sözleşmelerin, kiraların,
lisansların üçüncü kişilerden transferinde sorunlar çıkabilir. 45 B. Payların Elde Edilmesi(Stock
Acquisition)
Payların elde edilmesi yolu ile, anonim ortaklığın
ele geçirilmesi “takeovers”[64]
olarak ifade edilir. Anonim ortaklıkta pay sahipleri kendi uhdelerinde
bulunan payları istedikleri zaman satabilmeleri “takeovers”
yolu ile, ortaklıkların kazanılmasına zemin hazırlar. Satım işleminin ortaklık
yönetimince kabul edilmemesi halinde, elde etme(acquisition)[65]
“hostile takeover”
olarak adlandırılır[66]. Eğer anonim ortaklık payların devri
için, yönetimin iznini şart koşmamışsa, bu yolla anonim ortaklığın elde
edilmesi, her zaman mümkün olabilecektir. Bu halde bir çok sorunlarda gündeme
gelecektir. Örneğin, bu satın alma işleminden dolayı zarara uğrayan azınlık
pay sahipleri, itiraz edebilirler. 46 C. Kanuni Birleşme(Statutory
Merger)
“Statutory merger”[67]
olarak ifade edilen birleşme türünde, iki anonim ortaklık bir araya gelerek,
yeni bir anonim ortaklık oluştururlar. “Statutory
merger” yolu ile birleşmenin sağlanabilmesi için,
her iki anonim ortaklığın en az üçte iki pay sahibi tarafından ve her
ikisinin yönetim kurulu tarafından karar alınması gerekir. Bu halde anonim
ortaklıkların sadece birisi hayatta kalır ve bu ortaklık, diğer iki ortaklığın
tüm işlem, faaliyet ve sorumluluklarını da üzerine alır. Ortadan kaldırılan
anonim ortaklığın pay sahipleri, hayatta kalan anonim ortaklıkta eşit
pozisyon ve haklarla, yeniden pay sahibi olur. Bu durum birleşme türü ile
ilgili “statutory consolidation”
olarak da adlandırılabilir. 47
“Statutory merger” olarak ifade edilen birleşme türü, eyalet düzenlemelerinde
ifade edilmiştir. İki anonim ortaklık arasında gerçekleştirilen birleşme, eğer
eyalet düzenlemelerine uygun olarak yapılmışsa, tüm unvan ve haklar başka bir
şeye gerek olmaksızın, yeni ortaklığa geçer[68].
Ancak bu tür birleşme, ağır kanuni prosedür gerektiğinden zaman almakta ayrıca
masraflı ve maliyetli olmaktadır. 48
|
