|
|
|||||
|
|
ÜCRETLİLERDE VERGİ İNDİRİMİ VE UYGULAMASI Geçmişte vergi iadesi ve devamında özel gider indirimi olarak yer alan uygulama 4842 Sayılı Kanunla 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununda yapılan değişiklik neticesinde 01 Ocak 2004 tarihinden geçerli olmak üzere Ücretlilerde Vergi İndirimi olarak varlığını sürdürmektedir.
Gerçek ücretlerin vergilendirilmesinde, ücretlinin kendisi, eşi ve çocukları ile ilgili eğitim, sağlık, gıda, giyim ve kira harcamalarının yıllık toplam tutarı üzerinden yapılacak hesaplama neticesinde ertesi yılda ödenecek gelir vergisinden mahsup edilmesi yoluyla vergi indirimi uygulanacaktır.
Bu hükme göre; - 3.300,00 Yeni Türk Lirasına kadar, % 8’i - 6.600,00 Yeni Türk Lirasının 3.300,00 Yeni Türk Lirası İçin %8’i aşan bu kısım için, % 6’sı - 6.600,00 Yeni Türk Lirasından fazlasının, 6.600,00 YTL’ si için %7 ‘si aşan kısım için % 4’ü
ücretlinin ertesi yılda ödeyeceği gelir vergisinden mahsup edilerek işverenler aracılığı ile kendisine nakden ödenecektir.
1- VERGİ İNDİRİMİ UYGULAMASINA KONU OLABİLECEK HARCAMALAR
Ücretlilerin yıl içerisinde yaptıkları eğitim, sağlık, gıda, giyim ve kira harcamaları vergi indirimine konu olabilmektedir.
1-1- Eğitim Giderleri
Eğitim ve Öğretim kurumları ile anaokulu, kreş,okul servis ücretleri, dershanelere eğitim amaçlı yapılan ödemeler ile kurs ücreti, özel yurt ve pansiyonlarda kalmaları durumunda ödenen paralar ile kitap ve kırtasiye alımları için yapılan harcamalardır. Gazete alım harcamaları Vergi İndirimine konu olmamaktadır.
Üniversite hazırlık dergileri için yapılan harcamalar Vergi İndirimi kapsamına girmektedir.
1-2- Sağlık Giderleri
Sağlık ile ilgili tüm harcamalar kapsam dahilindedir. Ancak Sağlık Bakanlığı’na ve üniversitelere bağlı hastanelere yapılan sağlık harcamaları ilgili kuruluşların Kurumlar Vergisi Mükellefi olmamaları nedeniyle Vergi İndirimine konu olmayacaktır.
1-3- Gıda Giderleri
Her türlü yiyecek ve içecek için yapılan harcamalardır. (Sigara-alkollü içkiler, bira ve evlerde beslenen hayvanların beslenmesi amacıyla yapılan harcamalar kapsam dışında kalmaktadır.) 1-4- Giyim Giderleri
Kumaş, hazır elbise, ayakkabı şapka, iç çamaşırı, çorap, kemer gibi giyime müteallik her türlü malların satın alma bedelleri ile bunlara ilişkin dikim, tamir, onarım giderleri kapsam dahilinde bulunmaktadır. 1-4-Kira Giderleri
İkamet edilen konut ile ilgili yapılan ve 2005 yılını kapsayan kira ödemelerinin tamamıdır.
2- VERGİ İNDİRİMİNE KONU OLAN HARCAMA BELGELERİNİN TÜRÜ
· Fatura · Serbest Meslek Makbuzu · Perakende Satış Fişi · Ödeme Kaydedici Cihaz (Yazar Kasa) Fişi · Kira ödemeleri için kontrat aslı ile kira makbuzu veya dekontun aslı.
3- VERGİ İNDİRİMİNE KONU HARCAMA BELGELERİNİN GEÇERLİLİĞİ
· Harcamaların Türkiye’de yapılması, · Harcama belgelerinin çalışılan süre ile ilişkin olması, · Harcamaların Gelir ve Kurumlar Vergisine tabi olan mükelleflerden alınan belgelerle tevsik edilmesi şarttır. · Türkiye’de Yapılmayan Harcamalar Vergi İndirimine Konu Olmayacaktır.
Ayrıca, yapılan harcamaların ücretlinin kendisi, eşi ve çocukları tarafından yapılması ve satın alınan mal ve hizmetlerin bunlar tarafından tüketilmesi gerekmektedir. Aksi halde harcamalar Vergi İndirimine konu olmayacaktır.
4- İŞVEREN DEĞİŞTİREN ÜCRETLİLERDE VERGİ İNDİRİMİ UYGULAMASI
2005 yılı içerisinde bir işletmede çalışmaya başlayan ve/veya halen çalışmakta olduğu işletmede işe başlamadan önce bir başka yerde ücretli olarak çalışan kişi ve/veya kişilerin bildirimleri de son işveren tarafından kabul edilecektir.
Ancak daha önceki çalışmaları ile ilgili olarak çalıştığı işyerinde kendilerine ödenen ücretlerin vergi matrahını, bu matrahtan kesilen gelir vergisini ve bu vergilerin vergi dairesine yatırılmış olduğunu gösterir bir belgeyi alarak, bu belgeyi son çalıştıkları işyerine ibraz etmek zorundadır. Aksi halde bu haktan kısmi olarak yararlanamaz.
Bildirimin en son işverene verilmesinden sonra iş değişikliği halinde, Ücretlinin Vergi İndirimi Bildirimi’ni verdiği işvereninden; · Bir önceki yıl gelir vergisi matrahı, · Vergi İndirimine konu harcama tutarı, § Hesaplanan Vergi İndirimi tutarı, · Hesaplanan Vergi İndirimi tutarından ayrılma tarihine kadar faydalandığı tutarın aylar itibariyle tutarları’nın yer aldığı bir belgeyi almaları ve yeni işverenlerine ibraz etmeleri gerekmektedir. Yeni işveren bu yazının bir örneğini eski işverenin bağlı olduğu vergi dairesine bir yazı ile bildirecek ve vergi indirimi uygulamasına devam edecektir.
5- BİLDİRİMLERİN VERİLME ZAMANI VE YTL UYGULAMASI
Ücretliler Vergi İndirimine Ait Bildirimlerini aşağıdaki açıklamalar ve örnekler doğrultusunda hazırlayacaklar ve en geç 20 Ocak 2006 akşamına kadar işverene vereceklerdir.
6- VERİLEBİLECEK BELGE TUTARI
Yıl içerisinde yapılan harcama tutarıyla ilgili olarak herhangi bir tutar sınırlaması yoktur. Buna karşın aşağıdaki hususlar dikkate alınmalıdır.
· Çalışanların tükettikleri mal ve hizmetlerin ücretleri ile tezat teşkil etmesi mümkün olmadığına göre; kişiler ancak aldıkları ücret doğrultusunda (taksitli harcamalar hariç) belge getirebilecekler ve yıl içindeki vergilendirilmiş kazanç (vergi matrahı) ile bağlantılı olarak fayda sağlanacaklardır. Bir başka anlatımla Vergi İndirimine konu olan harcamalara ilişkin üst sınır harcamanın yapıldığı yıla ilişkin toplam vergi matrahıdır. · Tüketilen mal ve hizmetler ücretlilerin ücreti ile mütenasip olmalıdır.
7- BİLDİRİMİN DOLDURULMASI İLE İLGİLİ AÇIKLAMALAR[1]
Ücretliler harcama belgelerini eğitim, sağlık, gıda, ve kira giderleri gruplarında toplayarak beyan edeceklerdir.
İşverenlerin, çalışanlar tarafından yasal süresi içerisinde kendilerine verilen Vergi İndirimi Bildirimlerini Muhasebe veya İnsan Kaynakları departmanına yine aynı süre içinde ulaştırmaları işlemin sağlıklı neticelendirilmesi için önem arz etmektedir. Çalışanlara ödemeler; Şubat ve Mart aylarında başlamak üzere yapılacaktır. Şu kadar ki; Muhtasar Beyannamenin aylık verilmesi halinde 01 ŞUBAT’tan itibaren elde edilen ücretlerin gelir vergisinden mahsup edilmek üzere beyanname verme dönemi sonuna kadar (20 MART 2006 tarihinden itibaren) Beyannamenin üç aylık verilmesi halinde ise 20 Nisan 2006 tarihine kadar yapılacaktır.
8- İŞVERENLERCE YAPILACAK İŞLEMLERİşverenler kendilerine ibraz edilen harcama belgelerinin geçerli belge olup olmadığını, harcamanın Vergi İndirimi kapsamına girip girmediğini ve harcama toplamının doğru beyan edilip edilmediğini kontrol etmekle yükümlüdürler.
01 Ocak 2005 tarihinden itibaren ücretlerin Yeni Türk Lirası (YTL) olarak ifade edilmesi ve mahsubun aynı para birimiyle ifade edilen değerler oranında yapılması bir zorunluluktur. TL olarak alınan (65 Seri No.lu Katma Değer Vergisi Mükelleflerinin Ödeme Kaydedici Cihazları Kullanmaları Mecburiyeti Hakkında Genel Tebliğ hükümleri gereğince mükelleflerin Ödeme Kaydedici Cihazlarını 01 Mayıs 2005 tarihine kadar YTL ve YKr' ye göre işlem yapar hale getirmeleri bir zorunluluk olduğundan 2005 yılının bir bölümünde aynı zamanda TL cinsinden belgeler de geçerli olacaktır.) ve vergi indirimine konu edilebilecek Ödeme Kaydedici Cihaz fişlerinin bildirime aktarılması işlemi YTL cinsinden yapılacaktır.
İşverenler, her bir ücretlinin yararlanacağı vergi indiriminin ayrı ayrı gösterildiği “Vergi İndirimine Ait Bordrosu”nu fiilen çalışanlar, emekli olanlar, işten ayrılıp başka bir işveren nezdinde çalışmayanlar ve vefat edenler için ayrı olmak üzere Ocak ayı sonuna kadar düzenleyeceklerdir.
Ayrıca işverenler kendilerine ibraz edilen bildirim ve belgeler ile bordroları zamanaşımı süresince muhafaza ve talep halinde vergi idaresine ibraz etmekle yükümlü olacaklardır. 9- VERGİ İNDİRİMİ TUTARININ HESAPLANMASI
Vergi indirimine esas olacak harcama tutarının bir önceki yıla ait vergi matrahını aşmaması bir zorunluluktur. Buradan hareketle giriş bölümündeki oranlar dikkate alınarak 2005 yılı içinde elde edilen ücret gelirinin vergi matrahları ve faydalanılabilecek Vergi İndirimi tutarları aşağıda örneklendirilmiştir. (örnekte yalnızca bazı bölümlerde ücretlinin bildirim toplamında farklılık olduğu varsayılmıştır). Ücretlilerin doldurdukları bildirimlerde yer alan tutarların toplam vergi matrahlarının altında olması halinde bildirim toplamı, bildirim toplamının vergi matrahından fazla olması halinde ise toplam vergi matrahı üzerinden hesaplama yapılacaktır. Dolayısıyla vergi indirimine esas tutar hiçbir zaman vergi matrahını geçemeyecektir.
10- YAPTIRIMLAR
10-1- Sahte veya muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belgelerle haksız olarak Vergi İndirimi’nin alınması halinde fazladan alınan tutarın 213 sayılı Vergi Usul Kanunu ile 6183 Sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümleri dahilinde ceza, faiz ve gecikme zammı uygulanmak suretiyle geri alınacaktır.
10-2- İşverenler Vergi İndirimi nedeniyle yapılan beyanlardan sorumlu olacaklardır. Ancak ücretlilerin sahte veya muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge kullandıklarının sabit olması halinde, işverenlerin bu belgelere dayanarak eksik ödedikleri gelir vergisi için kendilerinden talep edilen vergi ve eklentilerini ücretlilere yansıtabileceklerdir.
10-3- Ücretlilerin ücretlerinden kesilen gelir vergisinden mahsup edilen vergi indiriminin, mahsubun yapıldığı muhtasar beyannamenin verileceği tarihe kadar ücretliye nakden ödenmesi gerekir. Aksi takdirde muhtasar beyanname ile beyan edilmesi gereken verginin eksik beyan edildiği sonucu ortaya çıkacak ve bu tutar için işverenlere cezalı tarhiyat yapılacaktır.
SONUÇ :
İlk olarak Vergi İadesi adıyla mevzuatta yerini alan, kısa bir süre öncesine kadar Özel Gider İndirimi olarak aynı amaca hizmet eden Vergi İndirimi konuşma dilinde halen bir vergi iadesidir. Belge düzeninin sağlanması ve dolayısıyla kayıt dışılığın önüne set çekilmesinde bu ve benzeri uygulamaların önemi bilinmektedir.
Tüm toplumun belge düzeninin sağlanması konusunda çok daha duyarlı olması, süreç içerisinde vergi oranlarının daha da aşağılara çekilmesi dileği ile..
|