|
|
|||||
|
|
BALIKESİR İLİNDE KAMU YATIRIMLARININ SEKTÖREL ANALİZİ |
Özet
Bu çalışmada bölgesel dengesizliklerin giderilmesine yönelik olarak kamu kesimi tarafından izlenen yatırım politikalarının 1990-2008 yılları arasında Balıkesir ilindeki sektörel analizi yapılmıştır. Bu analizde Balıkesir iline yapılan kamu yatırımlarının ilin sosyo-ekonomik gelişme düzeyi ile uyumlu bir dağılım içinde olup olmadığı incelenmiştir. Kamu yatırımlarının ülke genelindeki sektörel dağılımı ile Balıkesir ili içindeki sektörel dağılımı arasında bazı temel farklılıklar belirlenmiştir. İl bazında yapılan değerlendirmelerde de kamu yatırımlarının cari ve reel olarak gelişimi ele alınarak Balıkesir’e ayrılan kamu yatırımlarındaki gelişme eğilimi daha sağlıklı bir şekilde ortaya konulmuştur.
Anahtar kelimler: Kamu Yatırımları, Sosyo-ekonomik gelişme, Balıkesir
THE SECTORAL ANALYSIS OF PUBLIC INVESTMENTS IN BALIKESİR
Abstract
In this study, sectoral analysis of public investment policies towards elimination of regional differences is analyzed in Balıkesir between the years 1990 and 2008. In addition, if there is a harmonious distribution of public investments in Balıkesir with the socio-economic development level of province is examined in this analysis. Some main differences were identified between the sectoral distribution of public investments at country level and sectoral distribution of public investments in Balıkesir. The development of investment appropriations is conveyed clearly by taking into consideration development of public investments with current and real values in the evaluation on province basis.
Key Words: Public Investment, socio-economic development, Balıkesir.
1.GİRİŞ
Günümüzde çeşitli bölge ve ülkeler arasında varolan sosyo-ekonomik dengesizlikler, gelişmekte olan ve gelişmiş bütün ülkelerin ortak sorunu olarak karşımıza çıkmaktadır. Ancak bu durum sorunun sadece ulusal düzeyde olduğu anlamına gelmemelidir. Çünkü dengeli ve sürdürülebilir bir sosyo-ekonomik gelişme, ulusal düzeyde olduğu kadar bölgesel ve yerel düzeyde de bazı politikaların uygulanmasını veya bölgelere ve yörelere özgü çok çeşitli faktörlerin de dikkate alınmasını gerektirmektedir.
Bir ülkede bölgelerinin kaynakları, sorunları ve özellikleri farklıdır. Bunun için de ülkelerin sosyo-ekonomik açıdan farklı gelişmişlik düzeylerine sahip bölge ve yörelerinin gelişme farklılıklarını ortadan kaldırmak amacıyla çeşitli politikalar izledikleri görülmektedir. Bu durum sektörel tercihlerle mekansal analizin birlikte ele alındığı yeni politika yaklaşımlarını zorunlu kılmaktadır. Dolayısıyla kamu kaynaklarının tahsisi ile ilgili ulusal düzeyde izlenen politikalara paralel olarak bölgesel gelişmişlik farklılıklarının ortadan kaldırılmasına yönelik olarak da bazı önlemlerin alınması gerekmektedir. Bu çerçevede gelişmiş bölgelerde altyapı tesislerinin genişletilmesi ve yenilenmesi, geri kalmış bölgelerde ise gelişmeyi/kalkınmayı başlatmak ve hızlandırmak için kamu yatırımlarının arttırılması bir zorunluluk haline gelmektedir. Geri kalmış bölgelerin kalkındırılması önemli ölçüde bir yatırımı gerektirdiğinden kamu sektörü bizzat yatırımları üstlenerek bu sürece girebilmektedir. Bölgesel kalkınma politikalarının iktisadi boyutlarının yanında sosyal boyutlarının da olması kamunun bu politikaları yönlendirmesinin temel nedenidir. (Dinçer,Özaslan ve Satılmış,1996:4-6)
Bölgeler arası gelişmişlik farkları her ülkede görüldüğü gibi ülkemizde de görülmektedir. Farklı illerin sorunlarına farklı politikalarla çözüm üretilmeye çalışılması bir anlamda söz konusu illerin ihtiyaç duyduğu alanlara kamu müdahalesini ve dolayısıyla kamu yatırımını gerektirmektedir. Diğer bir ifade ile kamu kaynaklarının etkin kullanımı farklılıkların düzeyinin doğru saptanmasıyla yakından ilişkilidir. Bu çalışmada Balıkesir iline 1990-2008 yılları arasında yapılan kamu yatırımlarının sektörel analizi yapılacaktır. Çalışmada aynı zamanda Balıkesir iline yönelik kamu yatırımlarının yeterli olup olmadığı ve öncelikli alanlara kanalize edilip edilmediği de ilin DPT tarafından hazırlanan sosyo-ekonomik gelişmişlik endeksi değerleri çerçevesinde incelenecek ve gerekli politika değişikliklerine ihtiyaç duyulup duyulmadığı da ortaya konacaktır.
2. BALIKESİR İLİNİN SOSYO-EKONOMİK GELİŞMİŞLİK ENDEKSİ ÇALIŞMALARINDA DURUMU
Ülkemizde DPT tarafından iller ve ilçelerin sosyo-ekonomik gelişmişlik düzeyi farklılıklarının ortaya konması amacıyla dönemsel olarak tekrarlanan sosyo-ekonomik gelişmişlik endeksleri hesaplanmaktadır. İller ve ilçelerin hesaplanan endeks değerleri çerçevesinde sıralandığı bu çalışmalarda kullanılan 58 sosyal, kültürel ve ekonomik nitelikteki değişkenin ilgili olduğu ilin tüm yönlerini kapsaması, endeksleri önemli bir değerlendirme ölçütü niteliğine kavuşturmaktadır. Dolayısıyla Balıkesir ilinde kamu yatırımlarının sektörel dağılımı ile ilin sosyo-ekonomik gelişme endeksi değerleri arasındaki ilişkilerin ortaya konmaya çalışılacağı çalışmada, öncelikle ilin sosyo-ekonomik gelişmişlik endeksi çalışmalarındaki durumu ele alınarak gelişme farklılıkları vurgulanacak ve süreç içinde ile yönelik kamu yatırımlarındaki sektörel tercihlerin bu farklılıkların giderilmesinde etkin olup olmadığı değerlendirilmeye çalışılacaktır.
Bu çerçevede bir İle geçmiş dönemlerde kamu tarafından yapılan yatırımların bir stoku olarak değerlendirebileceğimiz sosyo-ekonomik gelişmeyi ölçülebilir duruma getiren 1996 tarihli sosyo-ekonomik gelişme endeksi çalışmasına göre (Dinçer,Özaslan ve Satılmış,1996:Ek2-Ek3) Balıkesir ili’nin 76 il içinde 13.sırada olduğu görülmektedir. İlin ilçelerinin sosyo-ekonomik gelişmişlik sıralamaları ise 858 ilçe içinde Bandırma (30), Merkez ilçe (33), Ayvalık (37), Edremit (40), Burhaniye (59), Marmara (83), Erdek (113), Gönen (127), Susurluk (162), Havran (290), Bigadiç (337), Gömeç (361) Savaştepe (384), Manyas (436), Sındırgı (500), Dursunbey (537), İvrindi (545), Kepsut (589) ve Balya (653) düzeyindedir. Bu sıralamaya göre ilin sosyo-ekonomik olarak en gelişmiş ilçesi Bandırma iken Balya il içinde son sırada yer almaktadır.
DPT tarafından 2003 yılında yapılan sosyo-ekonomik gelişme endeksi çalışmasında ise Balıkesir 81 il içinde 15. sırada yer almıştır (Dinçer,Özaslan ve Kavasoğlu,2003). İlin ilçeleri itibarıyla sosyo-ekonomik gelişmişlik sıralamasında 872 ilçe içinde içinde Bandırma (23), Merkez ilçe (33), Ayvalık (64), Edremit (76), Burhaniye (96), Marmara (125), Erdek (123), Gönen (159), Susurluk (169), Havran (383), Bigadiç (426), Gömeç (240) Savaştepe (466), Manyas (465), Sındırgı (640), Dursunbey (604), İvrindi (618), Kepsut (674) ve Balya (701)şeklinde sıralanmaktadırlar.
Balıkesir ilinin sosyo-ekonomik gelişmişlik endeksi sıralamasındaki durumu genel olarak değerlendirildiğinde; 1996 yılında Balıkesir’in76 il içindeki 13.sırada iken 2003 yılında 81 il içinde 15. sırada yer aldığı ifade edilebilir. Bu değerlendirmede il sayısının 76’dan 81’e yükseldiği de dikkate alınmalıdır.
1996 ve 2003 yıllarında DPT tarafından 58 sosyal, kültürel ve ekonomik değişkeni içeren sosyo-ekonomik gelişme endeksi çalışmaları çerçevesinde, Balıkesir iline yapılan kamu yatırımlarının sektörel dağılımdaki değişimlerle birlikte değerlendirilebilecek, bazı değişkenlerin 1996 ve 2003 değerleri Tablo 1’de verilmiştir.
Tablo 1: Balıkesir İlinin Bazı Sosyo-Ekonomik Gelişme Endeksi Değişkenleri Açısından Durumu
|
Değişkenler |
1996 yılı Sosyo-Ekonomik Gelişme Endeksi Çalışması Değerleri
|
2003 yılı Sosyo-Ekonomik Gelişme Endeksi Çalışması Değerleri |
||||
|
Balıkesir |
Türkiye |
Balıkesir |
Türkiye |
|||
|
GSYİH İçindeki Payı (%) |
1993 |
1.66 |
100.0 |
2000 |
1.52 |
100.0 |
|
Tarım Sektörü İstihdamı / Toplam İstihdam |
1990 |
61.10 |
53.66 |
2000 |
56.75 |
48.38 |
|
Sanayi Sektörü İstihdamı / Toplam İstihdam |
1990 |
9.10 |
12.80 |
2000 |
8.63 |
13.35 |
|
Ticaret Sektörü İstihdamı / Toplam İstihdam |
1990 |
6.74 |
7.93 |
2000 |
8.93 |
9.67 |
|
İşverenler / Toplam İstihdam |
1990 |
1.00 |
1.34 |
2000 |
2.2 |
2.61 |
|
İmalat Sanayi Kurulu Güç Kapasite Miktarı (Beygir gücü) |
1993 |
243.228 |
13.203.135 |
2000 |
269.197 |
13.478.078 |
|
İmalat Sanayi İşyeri Sayısı (Adet) |
1993 |
109 |
10.541 |
2000 |
97 |
11.118 |
|
Okur Yazar Nüfus Oranı |
1990 |
82.53 |
80.46 |
2000 |
88.34 |
87.30 |
|
Okur Yazar Kadın Nüfus /Top. Kadın Nüfus |
1990 |
75.90 |
71.95 |
2000 |
82.90 |
80.62 |
|
Üniversite Bitirenler / Okul Bitirenler |
1990 |
4.31 |
4.72 |
2000 |
7.07 |
8.42 |
|
Liseler Okullaşma Oranı
|
1994 -1995 |
52.25 |
46.52 |
2000 -2001 |
47.37 |
36.92 |
|
Onbin Kişiye Düşen Hekim Sayısı (kişi) |
1994 |
7.89 |
10.87 |
2000 |
9 |
13 |
|
Onbin Kişiye Düşen Hastane Yatağı Sayısı |
1994 |
21.3 |
21.9 |
2000 |
24 |
23 |
|
Bebek Ölüm Oranı ( Binde) |
1990 |
60 |
67 |
2000 |
41 |
43 |
|
Kırsal Yerleşmelerde Asfalt Yol Oranı |
1994 |
34.46 |
22.89 |
2000 |
57.37 |
45.23 |
|
Yeterli İçme Suyu Götürülen Nüfus Oranı |
1994 |
89.68 |
74.79 |
2000 |
89.99 |
84.98 |
|
Fert Başına Elektrik Tüketim Miktarı |
1994 |
960 (Kws) |
999 (Kws) |
2000 |
1.4 (Mws) |
1.4 (Mws) |
|
Kırsal Nüfus başına Tarımsal Üretim Değeri (milyon TL) |
1993 |
26.8 |
18.2 |
2000 |
2.024 |
1.124 |
Kaynak: Dinçer, B., M. Özaslan - E.Satılmış, 1996 ve Dinçer, B., M. Özaslan - T. Kavasoğlu, 2003’den derlenmiştir.
Tablo 1’de yer alan verilere göre; 1993 yılında ilde yaratılan GSYİH’nın Türkiye’nin toplam GSYİH’sı içindeki payının % 1.66’dan 2000 yılında % 1.52’ye düştüğü, tarım sektörü istihdamının ilin toplam istihdamına oranının ülke ortalamasının üzerinde olduğu , sanayi, ticaret ve işverenlerin ilin toplam istihdamı içindeki paylarının ise ülke ortalamalarının altında olduğu, imalat sanayindeki işyeri sayısının süreç içinde azaldığı ve imalat sanayinin kurulu güç kapasitesinde kısmi bir artışın olduğu, okur -yazar nüfus oranı, kadın okur-yazar nüfus oranı ve liseler okullaşma oranının ülke ülke ortalamalarının üzerinde, üniversite bitirenlerin okul bitirenlere oranında ise ülke ortalamasının altında kaldığı görülmektedir. İlde bebek ölüm oranı ülke ortalamasına göre iyi durumda iken onbin kişiye düşen doktor göstergesinin ülke ortalamasının altında ve onbin kişiye düşen hastane yatağı göstergesinin ülke değerleri civarında olduğu söylenebilir. Balıkesir ilinde kırsal yerleşmelerdeki asfalt yol oranı göstergesi ise yaklaşık 2 kat artış göstermiş ve ülke ortalamasının oldukça üstünde yer alan az sayıda göstergeden biridir. Yeterli içme suyu götürülen nüfus açısından ilin değerleri ülke ortalamalarının üzerinde yer almaktadır. Fert başına elektrik enerjisi tüketiminde il ülke ortalamaları düzeyindedir. İlin kırsal nüfusu başına düşen tarımsal üretim değerinde de anlamlı bir artış olduğu ifade edilebilir.
Sosyo-ekonomik gelişme endeksi çalışmalarında kullanılan bazı tarım, imalat sanayi, eğitim, sağlık, altyapı hizmetleri ve enerji ile ilgili olarak ele alınan il verileri çerçevesinde yapılan bu değerlendirmede ortaya çıkan genel görünüm Balıkesir ilinin bazı alanlarda nispi olarak gerilediğini göstermektedir.
3. BALIKESİR İLİ KAMU YATIRIMLARININ SEKTÖREL DAĞILIMINDAKİ GELİŞMELER
Tablo 2’deki veriler; 1990-2008 yılları arasında Türkiye’deki (TR) toplam kamu yatırımlarının ve Balıkesir (BLK) iline tahsis edilen toplam kamu yatırımlarının sektörler arasındaki oransal dağılımını ortaya koymak amacıyla düzenlenmiştir. Toplam kamu yatırımlarının Türkiye ve Balıkesir ilindeki oransal dağılımdaki farklılıklar ilin sosyo-ekonomik gelişme düzeyindeki gelişmelerin açıklanmasında kullanılabilir görünmektedir.
Tablo 2: Türkiye ve Balıkesir’de Kamu Yatırımlarının Sektörel (%) Dağılımı (1990-2008)
|
Sektör Yıl |
Tarım |
Maden |
İmalat |
Enerji |
Ulaşt/ Haber. |
Turizm |
Konut |
Eğitim |
Sağlık |
Diğer Hiz. |
Toplam |
|
|
1990 |
TR |
12.9 |
5.8 |
6.2 |
26.3 |
25.2 |
0.9 |
0.6 |
8.0 |
2.8 |
11.3 |
100 |
|
BLK |
16.3 |
8.6 |
28.5 |
17.8 |
5.2 |
0.3 |
1.3 |
5.2 |
2.1 |
14.7 |
100 |
|
|
1995 |
TR |
7.0 |
1.8 |
3.8 |
15.5 |
20.2 |
0.9 |
6.9 |
8.1 |
3.7 |
32.1 |
100 |
|
BLK |
22.5 |
3.2 |
5.4 |
10.8 |
3.4 |
5.0 |
--- |
21.2 |
3.7 |
24.8 |
100 |
|
|
2000 |
TR |
5.2 |
1.2 |
5.2 |
15.8 |
23.7 |
0.5 |
4.9 |
13.0 |
5.0 |
25.5 |
100 |
|
BLK |
11.4 |
2.8 |
19.1 |
11.1 |
3.5 |
0.3 |
--- |
13.5 |
2.7 |
35.6 |
100 |
|
|
2001 |
TR |
6.1 |
1.5 |
5.8 |
19.1 |
20.8 |
0.5 |
0.2 |
14.2 |
4.9 |
26.9 |
100 |
|
BLK |
9.4 |
6.3 |
24.2 |
10.0 |
3.0 |
--- |
--- |
12.6 |
2.0 |
32.5 |
100 |
|
|
2002 |
TR |
7.1 |
1.2 |
4.5 |
13.3 |
26.9 |
1,0 |
6,8 |
13,5 |
4,8 |
20,9 |
100 |
|
BLK |
5.4 |
4.5 |
50.0 |
11.5 |
1.6 |
--- |
--- |
11.3 |
2.8 |
12.9 |
100 |
|
|
2003 |
TR |
8.0 |
1.7 |
4.1 |
16.6 |
25.3 |
0.7 |
5.3 |
13.7 |
5.7 |
18.9 |
100 |
|
BLK |
15.5 |
7.6 |
23.3 |
13.3 |
5.2 |
--- |
--- |
17.5 |
6.3 |
11.3 |
100 |
|
|
2004 |
TR |
8.7 |
2.4 |
2.5 |
17.1 |
25.0 |
0.6 |
2.2 |
14.3 |
7.2 |
20.0 |
100 |
|
BLK |
14.9 |
12.5 |
11.8 |
13.1 |
6.7 |
--- |
--- |
12.2 |
8.6 |
20.2 |
100 |
|
|
2005 |
TR |
7.1 |
2.6 |
3.2 |
13.8 |
30.0 |
0.5 |
1.9 |
12.7 |
7.8 |
20.4 |
100 |
|
BLK |
17.6 |
10.8 |
6.8 |
10.8 |
4.6 |
--- |
--- |
11.5 |
8.2 |
29.7 |
100 |
|
|
2006 |
TR |
6.9 |
3.1 |
2.1 |
11.5 |
31.1 |
0.5 |
3.1 |
12.1 |
7.5 |
22.1 |
100 |
|
BLK |
30.2 |
8.9 |
10.1 |
3.8 |
7.0 |
0.5 |
--- |
14.5 |
5.1 |
19.9 |
100 |
|
|
2007 |
TR |
8.0 |
3.4 |
2.0 |
11.8 |
30.2 |
0.4 |
0.7 |
14.1 |
7.4 |
22.0 |
100 |
|
BLK |
26.1 |
14.7 |
8.8 |
7.1 |
7.1 |
--- |
--- |
13.7 |
6.8 |
15.7 |
100 |
|
|
2008 |
TR |
7.6 |
3.7 |
1.6 |
11.0 |
30.4 |
0.4 |
0.5 |
13.2 |
7.1 |
24.5 |
100 |
|
BLK |
20.0 |
2.9 |
7.0 |
4.1 |
24.7 |
--- |
--- |
9.8 |
12.0 |
19.5 |
100 |
|
Kaynak: www.dpt.gov.tr/kamuyat/ilozet ( 21/04/2010)’deki veriler yardımıyla hazırlanmıştır.
1990-2008 yılları arasında tarım sektörüne yönelik kamu yatırımlarının Balıkesir ilindeki oransal değeri, Türkiye’de kamu yatırımlarından tarım sektörüne ayrılan payın üzerinde gerçekleşmiştir. Bu durumun doğal sonucu ilde kırsal yörelerden kentsel yörelere dönük nüfus hareketinin yavaş gerçekleşmesi olmuştur. İlin toplam istihdamı içinde tarımsal istihdam oldukça yüksek düzeydedir. Ayrıca ilin kırsal nüfusu başına düşen tarımsal üretim değerinde de önemli bir artış yaşanmıştır. Bu durum ile tarımsal bir karakter kazandırmaktadır.
İlin madencilik sektörüne yapılan kamu yatırımlarının ilin toplam kamu yatırımları içindeki oransal öneminin 2000 yılından itibaren artmaya başlamış ve 2007 yılında bu oran Türkiye açısından %3.4 iken Balıkesir için % 14.7 olarak gerçekleşmiştir.2008 yılında ise bu oran önemli ölçüde düşmüş ve % 2.9 düzeyine inmiştir.
İmalat sanayi Balıkesir ilinin kamu yatırımları açısından önde olduğu bir sektör olarak dikkat çekmektedir. 2002 yılında İle yapılan kamu yatırımlarının %50’sinin imalat sanayi alanına yapıldığı görülmektedir. 2003 yılından sonra bu oranın düştüğü ifade edilebilir. Bu oran 2008 yılında %7 düzeyindedir.
Enerji sektörü kamu yatırımlarının oransal önemi açısından Türkiye geneline oranla Balıkesir ilinin geride kaldığı bir alandır. İle ayrılan kamu kaynaklarının ortalama %10’luk bir bölümünün inceleme dönemi içinde enerji sektörüne tahsis edildiği ortaya çıkmaktadır.
Ülke düzeyinde kamu yatırımlarından oransal olarak en yüksek pay alan ulaştırma ve haberleşme sektöründe Balıkesir ili oranı ülke ortalamasının altında kalmıştır. Bu oranın en yüksek değere ulaştığı 2008 yılında kamu yatırımlarının Türkiye toplamının % 30.4’ü bu alan yönelmiş iken Balıkesir ili toplam kamu yatırımlarının % 24.7’si ulaştırma ve haberleşme alanına ayrılmıştır.
Turizm değerleri açısından oldukça zengin ve çeşitli yapıya sahip, Ege ve Marmara denizlerine kıyısı olan Balıkesir iline ayrılan kamu yatırım ödeneklerinin çok düşük bir oranının Turizm sektörüne ait olması ilin var olan kapasitesi dikkate alındığında önemli çelişkiye işaret etmektedir.
1990-2008 yılları arasında, eğitim ve sağlık gibi iki önemli sektöre ilin kamu yatırım ödeneklerinin ülke ortalamalarının altında kalan bir oranının ayrıldığı ortaya çıkmaktadır. 2008 yılında Türkiye’de toplam kamu yatırımlarının %13.2’sinin eğitime ve % 7.1’inin sağlık alanına ayrılırken bu oranlar Balıkesir için sırasıyla % 9.8 ve % 12.0 düzeyindedir.
Genel olarak değerlendirmek gerekirse, kamu yatırımlarının sektörel dağılımında ülke genelindeki oransal dağılım ile Balıkesir ili içinde kamu yatırımlarının oransal dağılımı arasında önemli farklılıkların olduğu görülmektedir. Tarım, madencilik ve imalat sanayi sektörlerinde Balıkesir ili içindeki kamu yatırımlarının oransal dağılımının ülkedeki oransal dağılımın üstünde olduğunu, eğitim alanında ülke ortalamasına yakın oranların gerçekleştiği, ancak diğer tüm sektörlerde tersine bir durumun yaşandığını da ifade etmek mümkündür.
Tablo 2’deki veriler çerçevesinde Balıkesir iline yapılan kamu yatırımlarının 1990-2008 yılları arasındaki oransal dağılımı, ilin karşı karşıya kaldığı kamu yatırım tercihlerini vurgulamak açısından önem taşımaktadır. Ancak, (Tablo3) de cari değerlerde gelişimi verilen ildeki kamu yatırımlarının 2008 yılı fiyatları baz alınarak oluşturulan reel gelişimi (Tablo 4) Balıkesir’e yönelik yapılan kamu yatırımlarının daha sağlıklı değerlendirilmesine olanak verecektir.
Balıkesir iline yapılan Kamu yatırımlarının cari fiyatlarla sektörel dağılımı içeren Tablo 3’e bakıldığında Tarım sektörüne 1990 yılı itibarıyla 22.900 TL düzeyinde bir kamu yatırımı öngörülmüş iken 2008 yılında 36.071.000 TL’lik kamu yatırımı yapılmıştır. Tarım sektörüne cari fiyatlarla en yüksek kamu kaynağının ayrıldığı 2006 yılında bu değer 39.699.000 TL’dir.
İlin Madencilik sektöründe 1990 yılında 12.150 TL kamu yatırımı öngörülmüş iken ilgili sektörün 2008 yılı değeri 5.356.000 TL’den oluşmaktadır. Madencilik sektörüne cari fiyatlarla en yüksek kamu kaynağının ayrıldığı 2007 yılında bu değer 20.558.000 TL’dir.
Balıkesir ilinde imalat sanayi için yapılan kamu yatırımlarının gelişimi oldukça dikkat çekicidir. Bu sektöre 1990 yılı itibarıyla 39.960 TL’lik kamu yatırımı öngörülmüş iken Balıkesir imalat sektörüne 2002 yılında 60.803.000 TL kamu yatırımı yapılmıştır.
Balıkesir ilinde enerji sektöründe incelenen dönem boyunca 1990 yılında 25.095 TL kamu yatırımı yapılmış iken 2008 yılında bu alana 7.500.000 TL’nin ayrıldığı görülmektedir. 2002-2005 yılları arasında bu alana yapılan kamu yatırımlarının arttığı görülmektedir.
Türkiye genelindeki kamu yatırım tercihlerine göre Balıkesir ilinde en dikkat çeken gelişme ulaştırma/haberleşme sektöründe yaşanmaktadır. Balıkesir iline yönelik kamu yatırımlarından sektörünün aldığı pay 1990 yılında 7.282 TL iken 2008 yılında 44.737.000 TL’dir.
Balıkesir ili önemli bir turizm potansiyeline sahip olmasına rağmen ilde bu sektörün kamu yatırımlarından aldığı pay oldukça düşük düzeylerdedir.
Eğitim sektörü ilin kamu yatırımları dağılımda dikkat çekmektedir. 1990 yılında 7.360 TL kamu yatırımı öngörülmüş iken 2008 yılında ise 17.850.000 TL kamu yatırımı planlanmıştır. Eğitim alanına en büyük kamu yatırım kaynağının ayrıldığı yıl 2007’dir.
Balıkesir ilinde kamu yatırımlarından yeterli pay alamayan sektörlerden biri de sağlık sektörüdür. Sağlık sektörüne 1990 yılında 3.042 TL kamu yatırımı öngörülmüş iken bu dağılım 2008 yılında 21.600.000 TL olmuştur. Sağlık alanına en büyük kamu yatırım kaynağının ayrıldığı yıl 2008’dir.
Genel olarak kamu yatırımlarının il toplamına bakıldığında 1990 yılında 140.694 TL kamu yatırımı söz konusu iken 2008 yılında 181.013.000 TL kamu yatırımının planlandığı görülmektedir.
Tablo 3: Balıkesir İli Kamu Yatırımlarının Sektörel Dağılımı (1990-2008) (cari fiyatlarla) ( bin TL)
|
Sektör Yıl |
Tarım |
Maden |
İmalat |
Enerji |
Ulaşt/ Haber. |
Turizm |
Konut |
Eğitim |
Sağlık |
Diğer Hiz. |
Toplam |
|
1990 |
22 900 |
12 150 |
39 960 |
25 095 |
7 282 |
300 |
1 830 |
7 360 |
3 042 |
20 775 |
140 694 |
|
1995 |
312 100 |
43 000 |
76 070 |
150 000 |
46 501 |
68 000 |
---- |
292 250 |
52 200 |
343 597 |
1 383 718 |
|
2000 |
5 107 000 |
1 260 000 |
8 527 000 |
5 000 000 |
1 604 000 |
125 000 |
10 000 |
6 085 000 |
1 223 000 |
15 942 000 |
44 884 000 |
|
2001 |
5 655 000 |
3 855 000 |
14 863 000 |
6 000 000 |
1 802 000 |
----- |
106 000 |
8 411 000 |
1 150 000 |
19 653 000 |
61 495 000 |
|
2002 |
6 651 000 |
5 456 000 |
60 853 000 |
14 000 000 |
2 000 000 |
----- |
200 000 |
13 786 000 |
8 993 000 |
15 199 000 |
121 612 000 |
|
2003 |
16 418 000 |
8 001 000 |
24 632 000 |
14 000 000 |
5 400 000 |
----- |
----- |
18 359 000 |
6 603 000 |
11 936 000 |
105 349 000 |
|
2004 |
17 622 000 |
14 750 000 |
13 962 000 |
15 500 000 |
8 000 000 |
----- |
----- |
14 491 000 |
10 200 000 |
23 854 000 |
118 379 000 |
|
2005 |
24 417 000 |
14 862 000 |
9 439 000 |
15 000 000 |
6 389 000 |
----- |
----- |
15 947 000 |
11 261 000 |
41 075 000 |
138 390 000 |
|
2006 |
39 699 000 |
11 616 000 |
13 181 000 |
5 000 000 |
9 062 000 |
600 000 |
----- |
19 092 000 |
6 745 000 |
26 173 000 |
131 168 000 |
|
2007 |
36 232 000 |
20 558 000 |
12 165 000 |
12 165 000 |
10 030 000 |
----- |
150 000 |
19 130 000 |
9 500 000 |
21 638 000 |
139 403 000 |
|
2008 |
36 071 000 |
5 356 000 |
12 784 000 |
7 500 000 |
44 737 000 |
1 000 000 |
----- |
17 850 000 |
21 600 000 |
34 115 000 |
181 013 000 |
Kaynak: www.dpt.gov.tr/kamuyat/ilozet ( 21/04/2010) ve www.dpt.gov.tr/kamuyat/il (21/04/2010) ’deki veriler yardımıyla hazırlanmıştır.